«صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی» مشهور به ملاصدرا تنها فرزند وزیر حاکم شیراز بود که در روز نهم جمادی الاولی سال 980 هجری قمری در شهر شیراز به دنیا آمد. از آنجا که پدر ملاصدرا فردی ثروتمند بود، بنا به رسم آن روزگار فرزندان اشراف در قصر خود و به وسیله معلمان خصوصی و خانگی آموزش میدیدند. ملاصدرا پسری بسیار باهوش، جدی، پرانرژی و کنجکاو بود و توانست در مدت کوتاهی تمام دروس مربوط به ادبیات زبان فارسی و عربی و هنر خط نویسی را فرا بگیرد آموزشهای او همچنان ادامه داشت تا در قزوین به شاگردی دو دانشمند و نابغه بزرگ «شیخ بهاءالدین عاملی» و «میرداماد» درآمد و پس از مدت زمان کوتاهی سرآمد شاگردان این دو دانشمند مشهور و بزرگ زمان خود شد.
با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان در دوره صفویه، شیخ بهاءالدین و میرداماد به همراه شاگردانشان به اصفهان آمدند و به تدریس در سطح گستردهتری پرداختند. ملاصدرا در این دوره 26 تا 27 سال سن داشت و از تحصیل در محضر اساتید کاملا بینیاز شده بود و در فکر یافتن مبانی جدید د فلسفه و معرفی مکتب خود بود.
زمان مهاجرت ملاصدرا از اصفهان به شیراز به طور دقیق مشخص نیست. اما به احتمال قوی در حدود سال 1010 هجری قمری او به شهر خود بازگشت و بساط تدریس مبانی جدید در فلسفه را در شیراز بنا نهاد.
اما رقبای او فیلسوفان و متکلمان زیادی بودند که از فلاسفه قدیم تقلید میکردند و در مقابل عقاید جدید ملاصدرا مخالفت کرده و حتی از آنجا که موقعیت خود را در خطر میدیدند، از روی حسادت به مسخره و توهین ملاصدرا پرداختند. این رفتارها باعث شد که ملاصدرا شیراز را ترک کند و به شهر قم برود. اما در شهر قم هم به علت بدی آب و هوا و دلایل اجتماعی مشابه شیراز نتوانست بماند و به روستایی به نام «کهک» نزدیک قم رفت و در آنجا سکونت کرد و پنج سال در سکوت و انزوا ماند.
در این مدت پنج سال او توانست به مرحله کشف شهود غیبی و حقایق فلسفی برسد و مکتب فلسفی خود را کامل کند. او پس از پنج سال دوباره تدریس را شروع کرد و به تألیف چند کتاب بزرگ و دایرهالمعارف فلسفی خود بنام اسفار پرداخته و بخش اول آنرا در مباحث وجود به پایان رساند.
ملاصدرا تا سال 1040 هجری قمری در قم ماند و به تدریس و نوشتن کتب معروف خود پرداخت. در این مدت شاگردان بسیاری را در این شهر پرورش داد. دو تن از این شاگردان که هر دو دامادش شدند به نامهای «فیاض لاهیجی» و «فیض کاشانی» به ترویج مکتبش پرداختند. در حدود سال 1039-40 هجری قمری ملاصدرا بنا به دعوت حاکم استان فارس «الله وردی خان» و پایان ساخت مدرسهی فلسفه که پدرش «امام قلیخان» پایههایش را بنا کرده بود، دوباره به شیراز بازگشت.
امام قلی خان از دوستان نزدیک ملاصدرا بود که به وی ارادت خاصی داشت. او تصمیم به احداث مدرسهای در زمینه فلسفه داشت، اما عمرش کفاف نداد. پسرش ساخت مدرسه را به پایان رساند و از ملاصدرا دعوت کرد که اداره علمی آن را به عهده بگیرد.
در نهایت ملاصدرا در ضمن هفتمین سفر حج خود در شهر بصره بیمار شد و در همان شهر فوت کرد. پیکر این عالم شریف در سمت چپ حرم امام علی (ع) دفن شدهاست.